"Dwanaście prac Herkulesa" Agatha Christie bawi się mitologią [recenzja / opracowanie]

Na początek ogłoszenie. Sięgając po ten zbiór opowiadań Agathy Christie, czytelnik powinien być świadomy nietypowej formy: „Dwanaście prac Herkulesa” to nie powieść, lecz cykl dwunastu krótkich historii, luźno połączonych motywem mitologicznym. Każde opowiadanie inspirowane jest jedną z legendarnych prac Heraklesa (w wersji rzymskiej: Herkulesa), a belgijski detektyw, Herkules Poirot, podejmuje się rozwiązania spraw odpowiadających tym wyzwaniom. Christie puszcza do nas oko już samym pomysłem – Herkules współczesności staje naprzeciw problemów, które mają swój mitologiczny odpowiednik. I w sumie - to mi się podoba.

Choć opowiadania są bardzo różne pod względem fabularnym, łączy je właśnie ta rama – czasem dość luźna – nawiązania bywają subtelne, czasem oczywiste, odnoszące się do imion, zachowań postaci lub samego charakteru zagadki. To intelektualna zabawa nie tylko dla Poirota, ale i dla czytelnika. A najlepiej myślę, że bawiła się sama Agatha Christie podczas pisania i wymyślania poszczególnych zagadek.

Jak to bywa w zbiorach opowiadań – jedne historie wciągają bardziej, inne mniej. Mnie najbardziej zapadły w pamięć:

• „Ptaki Stymfalijskie” – z tajemniczymi Polkami w tle,

• „Pojmanie Cerbera” – historia nocnego klubu i dobrze znanej Poirotowi hrabiny Rossakoff,

• „Łania Kerynejska” – poruszająca opowieść o zaginionej pokojówce i miłości Teda Williamsona.

Myślę, że gdzieś tam Agatha Christie pisząc ten zbiór opowiadań miała w głowie ideę, aby zaznajomić lepiej czytelnika z postacią mitycznego bohatera. I właśnie przy takich okazjach należy się trochę wyedukować i dlatego wspólnie zaraz dowiemy się, o co dokładnie chodziło w pracach Herkulesa.

Herakles / Herkules i jego prace

Legenda o dwunastu pracach Heraklesa (znanego także jako Herkules) wywodzi się z greckiej mitologii i stanowi opowieść o pokucie, sile oraz wytrwałości. Herakles, dotknięty szaleństwem zesłanym przez zazdrosną boginię Herę, w przypływie obłędu dopuścił się straszliwej zbrodni – zamordował własną żonę i dzieci.

Gdy odzyskał świadomość i zrozumiał, co uczynił, udał się po radę do wyroczni delfickiej. Ta nakazała mu odbyć służbę u króla Eurysteusza, który miał zlecić mu zadania będące formą oczyszczenia z winy. Początkowo Herakles miał wykonać dziesięć prac, lecz dwie z nich – oczyszczenie stajni Augiasza (za które miał przyjąć zapłatę) oraz zabicie Hydry (przy pomocy pomocnika) – zostały unieważnione. Aby odpokutować w pełni, bohater musiał podjąć się jeszcze dwóch dodatkowych zadań, co ostatecznie doprowadziło do powstania pełnego cyklu dwunastu prac, które na zawsze wpisały się w kanon mitów o heroizmie.

Streszczenie prac mitycznego Herkulesa:

• Lew nemejski: Herakles miał zabić lwa, którego skóra była nieprzebijalna dla broni. Udało mu się to dopiero gołymi rękami, po czym wykorzystał skórę jako własną zbroję.

• Hydra lernejska: Herakles zmierzył się z wielogłową hydrą, której każda odcięta głowa odrastała podwójnie. Pokonał ją dzięki pomocy swojego bratanka, który przypalał rany ogniem, by głowy nie odrastały.

• Łania kerynejska: Miał schwytać niezwykle szybką i świętą łanię Artemidy, nie czyniąc jej krzywdy. Po długim pościgu udało mu się ją schwytać żywcem.

• Dzik erymantejski: Herakles miał pojmać olbrzymiego dzika siejącego spustoszenie w górach. Schwytawszy go, przyniósł go żywego do króla Eurysteusza.

• Stajnie Augiasza: Herakles miał oczyścić w jeden dzień ogromnie zaniedbane stajnie króla Augiasza. Udało mu się to dzięki sprytowi – skierował przez stajnie nurty dwóch rzek.

• Ptaki stymfalijskie: Herakles musiał przepędzić agresywne, żelaznodziobe ptaki żyjące przy jeziorze Stymfalos. Użył specjalnych grzechotek od Ateny, które je wystraszyły i umożliwiły ich zastrzelenie.

• Byk kreteński: Miał pojmać potężnego byka, który pustoszył Kretę. Udało mu się to dzięki swojej sile, po czym przyprowadził zwierzę na Peloponez.

• Klacze Diomedesa: Herakles miał okiełznać klacze, które żywiły się ludzkim mięsem. Pokonał właściciela – Diomedesa – i nakarmił nim konie, dzięki czemu stały się łagodne.

• Pas Hippolity: Herakles został wysłany po pas królowej Amazonek, Hippolity. Początkowo królowa zgodziła się go oddać, lecz podstęp Hery doprowadził do walki i śmierci królowej.

• Stado Geriona: Herakles miał zdobyć bydło należące do potwora Geriona o trzech ciałach. Zabił Geriona oraz jego pasterza i psa, po czym przyprowadził stado.

• Jabłka Hesperyd: Herakles miał zdobyć złote jabłka z ogrodu bogiń Hesperyd, strzeżone przez smoka. Z pomocą Atlasa udało mu się przechytrzyć tytana i zdobyć owoce.

• Pojmanie Cerbera: Herakles miał sprowadzić z Hadesu trójgłowego psa Cerbera bez użycia broni. Udało mu się to dzięki sile i odwadze, a po pokazaniu go Eurysteuszowi, zwrócił go do podziemi.

źródło: kadr z serialu Poirot (1989) / filmweb / Carnival Films

Porównanie prac mitycznego Herkulesa z pracami Herkulesa Poirot

	Praca Herkulesa	Mitologia	Agatha Christie
1	Lew nemejski	Herakles miał zabić lwa, którego skóra była nieprzebijalna dla broni. Udało mu się to dopiero gołymi rękami, po czym wykorzystał skórę jako własną zbroję.	Poirot zostaje poproszony o odnalezienie porwanego pieska z arystokratycznego domu. Sprawa okazuje się powiązana z szantażem, oszustwami i zaskakującą intrygą towarzyską.
2	Hydra lernejska	Herakles zmierzył się z wielogłową hydrą, której każda odcięta głowa odrastała podwójnie. Pokonał ją dzięki pomocy swojego bratanka, który przypalał rany ogniem, by głowy nie odrastały.	Sprawa dotyczyła otrucia żony doktora Charlesa Oldfielda, który jest podejrzewany o zabójstwo żony. Plotki są niczym mityczna hydra – odcięcie jednej głowy skutkuje pojawieniem się kolejnych.
3	Łania kerynejska	Miał schwytać niezwykle szybką i świętą łanię Artemidy, nie czyniąc jej krzywdy. Po długim pościgu udało mu się ją schwytać żywcem.	Poirot pomaga młodemu mechanikowi odnaleźć zaginioną dziewczynę – pokojówkę, w której był zakochany. Sprawa prowadzi do Szwajcarii i niespodziewanego odkrycia.
4	Dzik erymantejski:	Herakles miał pojmać olbrzymiego dzika siejącego spustoszenie w górach. Schwytawszy go, przyniósł go żywego do króla Eurysteusza	Poirot zostaje zaproszony do odizolowanej, zimowej rezydencji, gdzie dochodzi do morderstwa. Śledztwo wymaga przedarcia się przez śnieżycę i ludzkie tajemnice.
5	Stajnie Augiasza	Herakles miał oczyścić w jeden dzień ogromnie zaniedbane stajnie króla Augiasza. Udało mu się to dzięki sprytowi – skierował przez stajnie nurty dwóch rzek, które oczyściły stajnię.	Poirot zostaje poproszony o „oczyszczenie” moralnego i politycznego brudu w rządzie jednego z państw. Zamiast siły – jak Herakles – używa intelektu i dyplomacji.
6	Ptaki stymfalijskie	Herakles musiał przepędzić agresywne, żelaznodziobe ptaki żyjące przy jeziorze Stymfalos. Użył specjalnych grzechotek od Ateny, które je wystraszyły i umożliwiły ich zastrzelenie.	Poirot pomaga młodemu mężczyźnie uwolnić się od wpływu dwóch manipulujących kobiet. Sytuacja prowadzi do odkrycia przestępstwa i moralnego wyzwolenia bohatera.
7	Byk kreteński	Miał pojmać potężnego byka, który pustoszył Kretę. Udało mu się to dzięki swojej sile, po czym przyprowadził zwierzę na Peloponez.	Poirot bada przypadek mężczyzny, który nagle oszalał i chciał zostawić swoją ukochaną. Sprawa ma drugie dno – rodzinne sekrety i manipulacje.
8	Klacze Diomedesa	Herakles miał okiełznać klacze, które żywiły się ludzkim mięsem. Pokonał właściciela – Diomedesa – i nakarmił nim konie, dzięki czemu stały się łagodne.	W tej sprawie Poirot bada aferę narkotykową z udziałem młodych kobiet podających się za córki rzekomego generała Granta, który w rzeczywistości był handlarzem narkotyków, wykorzystującym je do rozprowadzania kokainy.
9	Pas Hippolity	Herakles został wysłany po pas królowej Amazonek, Hippolity. Początkowo królowa zgodziła się go oddać, lecz podstęp Hery doprowadził do walki i śmierci królowej.	Poirot prowadzi śledztwo w sprawie kradzieży obrazu Rubensa, który miał zostać przemycony do Francji i dostarczony milionerce, podszywającej się pod nauczycielkę artystyczną – pannę Pope. Równolegle rozwiązuje zagadkę zniknięcia dziewczynki, Winnie King, którą przestępcy wykorzystali jako narzędzie przemytu.
10	Stado Geriona	Herakles miał zdobyć bydło należące do potwora Geriona o trzech ciałach. Zabił Geriona oraz jego pasterza i psa, po czym przyprowadził stado.	Poirot przygląda się pozornie dobroczynnemu właścicielowi pensjonatu dla chłopców. Odkrywa, że mężczyzna prowadzi działalność przestępczą pod pozorem filantropii.
11	Jabłka Hesperyd	Herakles miał zdobyć złote jabłka z ogrodu bogiń Hesperyd, strzeżone przez smoka. Z pomocą Atlasa udało mu się przechytrzyć tytana i zdobyć owoce.	Poirot zostaje poproszony o odnalezienie skradzionego renesansowego kielicha wartego 30 000 funtów, który zniknął tuż przed przekazaniem go nabywcy, Emery’emu Powerowi. Po śledztwie odkrywa, że kielich został ukryty w klasztorze, a odzyskawszy go, przekonuje Powera, by zwrócił go zakonowi.
12	Pojmanie Cerbera	Herakles miał sprowadzić z Hadesu trójgłowego psa Cerbera bez użycia broni. Udało mu się to dzięki sile i odwadze, a po pokazaniu go Eurysteuszowi, zwrócił go do podziemi.	Poirot przypadkiem spotyka dawno niewidzianą hrabinę Rossakoff i trafia do jej nietypowego nocnego klubu - "Piekła". Pod przykrywką hedonizmu ukrywa się szantaż i nielegalne interesy.

źródło: kadr z serialu Poirot (1989) / filmweb / Carnival Films

Atutem zbioru jest na pewno jego przystępność – krótkie formy idealnie nadają się do czytania po jednym opowiadaniu dziennie. To dobra opcja dla tych, którzy nie przepadają za długim, ciągłym czytaniem lub szukają czegoś „na szybko”, a jednocześnie wciąż chcą kontaktu z klimatem klasycznych kryminałów Christie.

Najbardziej podobało mi się samo nawiązanie do mitologii. To na pewno ciekawy i niebanalny pomysł, który może zainspirować czytelnika do pogłębienia wiedzy o Herkulesie/Heraklesie i jego legendarnych czynach. W tekście łatwo znaleźć odniesienia do siły, sprytu, wytrwałości czy pokonywania przeszkód, co łączy mitycznego herosa z detektywem nowoczesnych czasów.

Jednak mimo wszystko bardziej cenię rozbudowane powieści Christie – tam, gdzie sprawa toczy się przez kilkaset stron, a postaci mają więcej miejsca na rozwój, a intryga zyskuje większą głębię. Niektóre z opowiadań w tym zbiorze aż prosiły się o rozwinięcie w pełnoprawną powieść, a inne gubiły się między tymi znacznie ciekawszymi. Sporo było poszukiwań "skarbów" - piesków, obrazów, kielichów, ukochanych.

źródło: kadr z serialu Poirot (1989) / filmweb / Carnival Films

Podsumowując: „Dwanaście prac Herkulesa” to ciekawostka – z jednej strony warta uwagi przez formę i mitologiczny motyw przewodni, z drugiej, jak dla mnie, jednak mniej wciągająca niż klasyczne powieści Christie. Polecam głównie fanom Poirota lub tym, którzy chcą przeczytać coś lekkiego, ale z inteligentnym twistem i nie inwestować w to wiele czasu. Ja na pewno do literatury Christie niebawem wrócę, ale będę szukać pełnych historii, aby zatopić się w nich na dłużej.

KulturoNIEznawczyni

---

Podoba Ci się moja twórczość?

Zobacz, jak możesz wesprzeć moją stronę!

tagi: Dwanaście prac Herkulesa Agatha Christie recenzja, Hercules Poirot, recenzja, opis, streszczenie, powieści Agathy Christie,12 prac Herkulesa, Herakles, detektyw, powieść kryminalna, kryminał, najlepsze kryminały wszech czasów, kulturonieznawczyni, kulturoznawczyni, strona o literaturze, recenzent książek, blog o książkach